Een vruchtbare samenwerking
Het ‘levend schilderij’ is op een bijzondere manier ontstaan, vertelt Iris. In de rol van toegankelijkheidsvormgever werd zij betrokken bij de tentoonstelling ‘binnenkamers’ gebaseerd op het werk van Alexander Hugo Bakker Korff. Dit was een 19e eeuwse kunstenaar die zich heeft gespecialiseerd in schilderen van alledaagse taferelen. Voor een deel van zijn schilderijen heeft hij zijn vijf zussen als model genomen, gekleed in klederdracht en zittend in een ouderwetse stoel.
Henk de Blij van het oogcafé Delft was enthousiast over de tentoonstelling, maar had zijn vraagtekens over de toegankelijkheid voor blinden en slechtzienden. Daarom nodigde hij haar uit om in het kader van ‘binnenskamers’ langs te komen bij het oogcafé, waarna Iris samen met haar collega Ron de externe activiteit ‘levend schilderij’ bedacht.
De geschiedenis komt tot leven
De deelnemende bezoekers van het oogcafé verkleden zich als de zus die is geportretteerd op een schilderij van A. H. Bakker Korff. Ondertussen vertellen Iris en Ron over de achtergrond van zijn werk en hebben ze antieke voorwerpen op tafel gezet die herinneringen naar boven halen en bijdragen aan een 19e eeuwse sfeer.
Naast de hilariteit die ontstaat tijdens de verkleedpartij, zijn de deelnemers bijzonder verrast als ze horen dat A.H. Bakker Korff ook een oogaandoening had en slechtziend was. Ze hadden niet verwacht om herkenning te vinden in het leven van een 19e eeuwse kunstschilder.
Als aandenken aan het levend schilderij krijgen alle deelnemers een polaroidfoto. Hoewel mensen met slechtziendheid het beeld misschien niet scherp of zelfs helemaal niet kunnen zien, blijkt een polaroid – als we de tijd nemen om met elkaar in gesprek te gaan – veel meer dan een plaatje. Het is een tastbare herinnering, een aanleiding tot vertellen, tot delen. Misschien niet voor hun ogen, maar wél voor hun handen, hun hart, en vooral: voor het delen van hun beleving met anderen. Een klein beeld, een groots verhaal.’
Verhalen uit de oude doos
In Odensehuis de Linde, een ontmoetingscentrum voor mensen met geheugenklachten en/of beginnende dementie, is het verhaal over A.H. Bakker Korff aangepast en de focus gelegd op het vertellen van herinneringen. Door verdiepende vragen te stellen over de klederdracht en antieke voorwerpen komt het gesprek op gang en worden verhalen verteld over vroeger. Net als bij de laatste locatie waar het ‘levend schilderij’ wordt opgetuigd, Woonzorgcentrum Pieter van Foreest, leven de deelnemers aan de activiteit helemaal op. De deelnemers graag op de foto en er ontstaan leuke gesprekken als deelnemers aan elkaar voordoen hoe je op de juiste manier een ouderwetse koffiemolen goed tussen je dijen klemt.
Een overdenking
Als we naar het grotere perspectief kijken, ziet Iris dat projecten zoals het ‘levend schilderij’ bijdragen aan een gezonde regio van de toekomst. ‘Het geeft mensen een dagbesteding en is van toegevoegde waarde bij het tegengaan van eenzaamheid. Als in de zorgsector op structurele basis zulke activiteiten worden georganiseerd, prikkel je zintuigen en voorkom je op de termijn gezondheidsklachten die optreden bij langdurige eenzaamheid.’
‘Toch was de organisatie onnodig ingewikkeld, bijvoorbeeld bij het aanvragen van de subsidie. Voor fondsen en gemeente was het onduidelijk tot welke categorie (kunst of welzijn) wij behoorden, waardoor het lang duurde voordat we konden beginnen met de uitvoering. Onze aanvraag werd op een bureaucratische manier beoordeeld zonder oog op de positieve impact die de activiteit heeft op de deelnemers.’
Daarom is het belangrijk om gemeenschapsgeld minder te labelen. Als je zegt, ‘dit geld is voor de zorg’, dan komt het wel degelijk ten goede aan de eindgebruiker als het aan welzijnsactiviteiten wordt besteed. Uiteindelijk gaat het erom dat we elkaar vertrouwen en dat we elkaar de ruimte geven om vanuit nieuwe perspectieven te werken aan de gezonde en energieke regio.’
Over RIGA
RIGA werkt met partners aan een gezonde regio. Een regio waar mensen gezond opgroeien, leven en oud worden. Waar de omgeving gezondheid stimuleert, mensen naar elkaar omkijken en zorg wordt geleverd waar dat nodig is. In deze interviewreeks spreken we met professionals, inwoners en bestuurders uit de regio. Zij vertellen wat er nodig is om de gezonde regio te realiseren en inspireren ons met hun initiatieven.
