Het grootste deel van Gilberts activiteiten valt onder de City Deal Kennis Maken: een landelijk subsidieprogramma gericht op het tot stand brengen van een versnelling in het oplossen van maatschappelijke opgaven in steden door onderzoekers, docenten en studenten hierbij te betrekken.
‘Samen’ is een oerbehoefte
‘Samen’ is misschien wel het belangrijkste woord in de zoektocht naar de gezonde regio, als het aan Gilbert ligt. Mensen samenbrengen, samen zijn en samenzijn. ‘Mensen voelen zich steeds vaker eenzaam. Losgeraakt van de maatschappij. ‘Samen’ is een oerbehoefte, maar we zijn het kwijtgeraakt.’ Gilbert verwijst naar de zogenaamde Blue Zones: gebieden op de wereld waar mensen op een gezonde manier oud worden. “Dat mensen in deze zones lang en gezond leven, komt doordat ze een rol spelen in hun omgeving. Daarvoor is verbinding nodig. In onze regio willen we hieraan bijdragen. Bijvoorbeeld met een initiatief als Buurthuis van de Toekomst. Een buurthuis kan bijvoorbeeld de plek zijn waar ouderen zich gezien voelen. Met een programma speciaal voor hen, waaraan ze zelf kunnen bijdragen.”
Jong beginnen
‘Als je verandering wilt, moet je jong beginnen. Daarom werken we met jongeren van verschillende onderwijsinstellingen aan maatschappelijke projecten. Zo werken we bijvoorbeeld met twee scholen aan een zwerfafvalproject. Leerlingen van de ene school ruimen afval in de wijk op, met als doel de bewoners van die wijk daar in mee te krijgen. We willen bewoners opnieuw naar hun omgeving laten kijken. Tegelijkertijd kijken leerlingen van een andere school hoe we op een landschappelijke manier ingrepen kunnen doen die het ongedierte, veroorzaakt door zwerfafval, kunnen aanpakken. Heel leerzaam voor alle partijen.’
‘De gezonde regio begint met mensen rust bieden en ze uit de overlevingsmodus halen’
Samen leren
‘Leren doe je niet alleen in de schoolbanken, maar ook samen in de buurt”, zegt Gilbert. En dus moeten we ‘learning communities’ bouwen, zegt hij. ‘Als je altijd op dezelfde manier blijft samenwerken, krijg je geen verandering. In een ‘learning community’ leren we mensen om anders met elkaar samen te werken. Om anders naar elkaar te kijken. Hiervoor moeten we een omgeving creëren waarin alle partijen zich veilig genoeg voelen om aan te geven ‘ik weet het ook niet’. Neem de energietransitie in een wijk. Dit proces verloopt het beste als alle betrokken partijen, van bewoners en gemeente tot het energiebedrijf, met elkaar kijken hoe zij op een andere manier kunnen samenwerken en bedenken: hoe kunnen we van elkaar leren?’
Overlevingsmodus
Volgens Gilbert is ‘de gezonde regio’ afhankelijk van heel veel factoren. ‘Alles hangt met elkaar samen. Financiën, mobiliteit, stressfactoren, voeding et cetera. Als je het financieel zwaar hebt geeft dat stress. Het zorgt dat je weinig ruimte tot nadenken hebt en leidt vaak tot ongezonder eten, wat weer leidt tot gezondheidsproblemen. Dit kan weer leiden tot sociale isolatie. Mensen kunnen geen gezond leven leiden als ze in de overlevingsmodus zitten. De gezonde regio begint dus met mensen rust bieden en ze een comfortabele minimumpositie geven.’
‘In onze tiny house-gemeenschap draait het om de simpelheid van het leven’
Sneeuwbaleffect
Met zoveel factoren die met elkaar in verbinding staan lijkt het realiseren van de gezonde regio bijna onmogelijk. Want waar begin je? ‘Met kleine projecten die een sneeuwbaleffect veroorzaken’, zegt Gilbert. ‘Bijvoorbeeld met zo’n buurthuis. Het begint met een plek bieden. Een oplossing op de korte termijn. Van daaruit kunnen we met elkaar in gesprek, iets wat kan leiden tot goede initiatieven zoals een gezonde buurtkeuken. Jarenlang dacht ik ‘we moeten de wereld veranderen, het groots aanpakken!’. Maar inmiddels weet ik dat op die manier geen verandering ontstaat. Je moet verandering brengen binnen je eigen invloedssfeer. Je moet klein beginnen om systeemverandering te realiseren. Zo kun je jezelf zijn én impact maken.’
De simpelheid van het leven
Gilbert woont in een tiny house-gemeenschap in Delft. Misschien wel hét voorbeeld van hoe een gezonde regio eruit kan zien. ‘Het is een community die elkaar ondersteunt en elkaar laat. We hebben een klein huis, en dus veel minder spullen dan veel andere mensen. Ik mijn tuin verbouw ik mijn eigen groenten, fruit en kruiden. Ik heb geen hypotheek, weinig spullen om me druk om te maken en ben veel buiten. Hier draait het om de simpelheid van het leven. Dat brengt me enorm veel vrijheid.’
Over RIGA
RIGA werkt met partners aan een gezonde regio. Een regio waar mensen gezond opgroeien, leven en oud worden. Waar de omgeving gezondheid stimuleert, mensen naar elkaar omkijken en zorg wordt geleverd waar dat nodig is. In deze interviewreeks spreken we met professionals, inwoners en bestuurders uit de regio. Zij vertellen wat er nodig is om de gezonde regio te realiseren en inspireren ons met hun initiatieven.
